የትንሣኤ በዓል ትርጕሙና አከባበሩ

በሊቀ ትጉሃን ኃይለ ጊዮርጊስ ዳኘ

ሚያዝያ ፲ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

እንኳን ለብርሃነ ትንሣኤው በሰላም አደረሰን!

«ትንሣኤ» የሚለው ቃል የግእዝ ቃል መገኛው ‹ተንሥአ = ተነሣ› የሚለው ግስ ሲኾን፣ ትርጕሙም መነሣት፣ አነሣሥ፣ አዲስ ሕይወትን ማግኘት ማለት ነው፡፡ ‹ትንሣኤ› በየመልኩ፣ በየዓይነቱ ሲተረጐም አምስት ክፍል አለው፤

የመጀመርያው ትንሣኤ ሕሊና ነው፤ ይህም ማለት ተዘክሮተ እግዚአብሔር (እግዚአብሔርን ማሰብ) ነው፡፡

ሁለተኛውም ትንሣኤ ልቡና ነው፤ የዚህም ምሥጢሩ ቃለ እግዘብሔርን መስማትና በንስሐ እየታደሱ በሕይወት መኖር ነው፡፡

ሦስተኛው ትንሣኤ ለጊዜው (በተአምራት) የሙታን በሥጋ መነሣት ነው፡፡ ነገር ግን በድጋሜ ሌላ ሞት ይከተለዋል፡፡

አራተኛው ትንሣኤ ክርስቶስ በሥልጣኑ ሞትን ድል አድርጎ መነሣቱን ያመላክታል፡፡ የርእሰ ትምህርታችን መነሻም ይህ ነው፡፡

አምስተኛውና የመጨረሻው የትንሣኤ ደረጃ የባሕርይ አምላክ የጌታችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስን ትንሣኤ መሠረት ያደረገ ትንሣኤ ዘጉባኤ ሲኾን፣ ይህም ከዓለም ኅልፈት በኋላ ሰው ዅሉ እንደየሥራው ለክብርና ለውርደት፣ ለጽድቅና ለኵነኔ በአንድነት የሚነሣው የዘለዓለም ትንሣኤ ነው፡፡

ሰሙነ ትንሣኤ (የትንሣኤ ሳምንት)/በዓለ ኀምሳ

በዲ/ን ዓለማየሁ ሀብቴ
ሚያዚያ ፲፯ ቀን ፳፻፱ ዓ/ም

ከትንሣኤ እሑድ ቀጥለው ያሉት ዕለታት ‹ሰሙነ ፋሲካ› ወይም ‹ትንሣኤ› እየተባሉ የሚጠሩ ሲሆን፣ የየራሳቸው ምሥጢራዊ ስያሜም አላቸው፡፡

በዓለ ኀምሳ የሚባለው ከትንሣኤ እስከ በዓለ ጰንጠቆስጤ (በዓለ ጰራቅሊጦስ) ድረስ ያሉት ኀምሳ ዕለታት ናቸው ። በዚህ ወቅት ቤተክርስቲያን የክርስቶስን ትንሣኤ ታከብራለች ። በክርስቶም ያገኘችውን ዕረፍተ ነፍስ በምልዓት ትሰብካለች ፡፡ ዕረፍተ መንግሥተ ሰማያትን ታስባለች ፡፡ በነዚህ ዕለታት ዓርብ ፣ ረቡዕ አይጾሙም ፤ ቀኖና ለተነሳሕያን አይሰጥም ፤ ከበደልና ከመበደል ነጻ ሁነን፣ ከበደለኛ አእምሮ ወቀሳ ድነን የምንኖርባት መንግሥቱ በትንሣኤ ትሰጠናለች ፣ በትንሣኤውም በደላችን ሁሉ ተሽሯል ። እንዲሁም በስግደት ፥ በድካም ፥ በትህርምት የሚኖሩ ሁሉ በዕረፍት በዐለ ኀምሣውን ያሳልፋታል ። በዚህ ወቅት ቅዳሴ ፥ መዝሙር ፥ ድካም የማያስከትል ሥርዓተ አምልኮት ይፈጸማል ። ይህ ሁሉ የሚሆነው በክርስቶስ ዕረፍተ ነፍስ አግኝተናል ። ጌታ የትንሣኤያችን በኩር ነው ። እኛም ከተነሣን በኋላ እግዚአብሔር ረኃብ ፥ ጥም ፥ ድካም ፥ ሕማም ፥ ፈተና ፥ ሞት ፥ ፈታኝ ፥ መቃብር ፥ ብልየት ፥ ልደት ፥ ልህቀት ፥ ኃይለ ዘርዕ ፥ ኃይለ ንባብ ፥ ኃይለ እንሰሳ የሌለበትን ፣ ሥርዓተ ምድር አልፎ በአዲስ ሥርዓተ ሕይወት የምትመራውን ዕረፍተ መንግሥተ ሰማያትን እንወርሳለን ለማለት ሲሆን ፣ ቀኖና የማይሰጠው በሥጋም ሆነ በነፍስ ከመበደል ጌታ ነጻ ያወጣናል ፣ ባለመበደል በአፋችን ምስጋና መልቶ ሕይወታችን ከበደል ተለይቶ የምንኖርበት ዘመን ይመጣል ፤ በትንሣኤው ፥ በዕርገቱ ጽድቅና ጸጋ ሕይወት ተሰጥቶናል ፤ ከተዋርዶ ነፍስ ድነናል ለማለት ነው ። በአጠቃላይ ድኅነተ ነፍስ ፣ ድኅነተ ሥጋ በኢየሱስ ክርስቶስ ተሰጥቶናል ፣ ዕረፍተ መንግሥተ ሰማያት የዘለዓለም ሕይወት ተዘጋጅቶልናል ማለት ነው ።

Jesus Rised

An Easter Sermon from St. John Chrysostom

 

Is there anyone who is a devout lover of God? Let them enjoy this beautiful bright festival! Is there anyone who is a grateful servant? Let them rejoice and enter into the joy of their Lord!

Are there any weary with fasting? Let them now receive their wages! If any have toiled from the first hour, let them receive their due reward; If any have come after the third hour, let him with gratitude join in the Feast! And he that arrived after the sixth hour, let him not doubt; for he too shall sustain no loss. And if any delayed until the ninth hour, let him not hesitate; but let him come too. And he who arrived only at the eleventh hour, let him not be afraid by reason of his delay.

ዕለታተ ሰሙነ ሕማማት

በመምህር ቸሬ አበበ

 (ከማሕበረ ቅዱሳን ድረ ገጽ የተወሰደ)

ሚያዝያ ፬ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

የእግዚአብሔር ቸርነት 

ከአባታችን አዳም በደል ወይም ስሕተት በኋላ በሕማማት፣ በደዌያት፣ በመቅሠፍታት፣ ወዘተ. በብዙ መከራ የሰው ልጅ ሊኖርባቸው ግድ የኾነባቸው ዘመናት ጥቂቶች አልነበሩም፡፡ ጥሮ ግሮ ወጥቶ ወርዶ ለፍቶ ማስኖ የዕለት ጉርስ፣ የቀን ልብስ ማግኘት እጅግ አዳጋች ነበር፡፡ ዅልጊዜ የሰው ልጅ ቢያጠፋ ቢበድል ከሕገ እግዚአብሔር ቢወጣ እንኳ የዋህ፣ ታጋሽ፣ ቸር፣ አዛኝ የኾነ አምላክ የጠፋውን ሊፈለግ፣ የተራበውን ሊያጠግብ የታረዘውን ሊያለብስ፣ ፍቅር ያጣውን ፍጹም ፍቅር ሊለግስ፣ ሰላም ለሌለው ፍጹም ሰላምን ሊሰጥ፣ ተስፋ ለሌለው ተስፋን ሊያጐናጽፍ ከሰማይ ወረደ፤ ከቅድስት ድንግል ማርያም ተወለደ፤ በገዳመ ቆሮንቶስ ዐርባ ቀንና ሌሊት ጾመ፡፡ በጾሙም የኃጢአት ሥሮች ወይም ራሶች የተባሉትን ስስትን፣ ትዕቢትንና ፍቅረ ንዋይን ድል አደረገልን፡፡ እኛ እርሱ የጾመውን ጾም እንድናከብር እንድንጾም፤ ዲያብሎስን ድል አድርጐ እኛም ዲያሎስን ድል እንድንነሣው ኃይልና ምሳሌ ኾነን፡፡

ሰሙነ ሕማማት 

ሰሙን ‹ሰመነ – ስምንት አደረገ› ከሚለው የግእዝ ግስ የተገኘ ቃል ሲኾን ትርጕሙም ሳምንት፣ ስምንት ማለት ነው፡፡ ‹ሕማማት› ቃሉ ‹ሐመ – ታመመ› ከሚለው የግእዝ ግስ የተገኘ ሲኾን ትርጕሙም ብዙ ሕማምን ያመላክታል፡፡ ‹ሰሙነ ሕማማት› ስንልም ‹የሕማም ሳምንት› ማለታችን ነው፡፡ ይኸውም ጌታችን አምላካችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የሰውን ዘር ዅሉ ከዲያብሎስ ባርነት ነጻ ለማውጣት ሲል የተቀበለውን መከራ የምናስብበት ወቅት ነው፡፡ ሰሙነ ሕማማት ከዕለተ ሆሣዕና ሠርክ እስከ ትንሣኤ ሌሊት ያለውን ጊዜ ያጠቃልላል፡፡ ዕለታቱ የዓመተ ኵነኔ ወይም የዓመተ ፍዳ ምሳሌዎች ናቸው፡፡ ክርስቲያኖች የክርስቶስን ውለታ እያሰቡ እጅግ የሚያዝኑበት፤ የሚያለቅሱበት፤ የሚሰግዱበት ቤት ንብረታቸውን ትተው ከሌላው ቀናትና ጊዜያት በተለየ መልኩ በቤተ ክርስቲያን ተሰባስበው እግዚአብሔርን የሚማጸኑበት፤ ጧት ማታ ደጅ የሚጠኑበት፤ ኃጢአታቸውን ለካህን የሚናዘዙበት በዓመት አንድ ጊዜ ብቻ የሚገኝ ልዩ ሳምንት ነው፡፡

ሰሙነ ሕማማት

 በዲ/ን ዓላማየሁ ሀብቴ 

ሚያዚያ ፬ ቀን ፳፻፱ ዓ/ም

ዐቢይ ጾም ከሆሳዕና በኋላ ከትንሣኤ በፊት ያሉት አምስቱ ቀናት በቤተክርስቲያናችን ቋንቋ ሰሙነ ሕማማት ተብለው ይታወቃሉ፡፡ ይህም ከክርስቶስ ልደት በፊት ሰው በምድረ ፋይዲ ወድቆ የኖረበት የዐመተ ፍዳ ዐመተ ኩነኔ ምሳሌ ነው፡፡ በሰው ልጅ ታሪክ ውስጥ ያ ዘመን የጥፋት የጨለማ ዘመን ተብሎ ይታወቃል፡፡ አዳም በሠራው በደል ከአምላኩ ተጣልቶ፣ ከእግዚአብሔር የተሰጠው ስልጣን፣ ጸጋና ሲሳይ ተነፍጎት፣ ልጅነትን አጥቶ፣ ባሕርይው አድፎ ከአምላኩ ከእግዚአብሔር ተለይቶ፣ ከደስታ ሀገሩ ከገነት ተባርሮ፣ በምድረ ፋይድ ወድቀቆ ከነልጅ ልጆቹ ለአምስት ሺ አምስት መቶ ዘመናት በእግረ አጋንት ሲረገጥ ኖሯል፡፡ ይህ የአዳም በደል ጥንተ አብሶ፣ አበሳ ዘትካት፣ ኃጢአተ አዳም፣ ስህተተ አዳም፣ ድቀተ አዳም (የቀደመው በደል፣ የትንቱ አበሳ፣ የአዳም ኃጢአት፣ የአዳም ስህተት፣ የአዳም ውድቀት) ይባላል፡፡